काठमाडौं – नेपाली राजनीतिमा विकल्पको अभाव र नेतृत्वको दोहोरिने प्रवृत्तिले दलकै नेताहरूलाई हैरान बनाएको छ। कुर्दाकुर्दै पालो कहिल्यै नआउने सङ्केत पाएका नेताहरूले सार्वजनिक रूपमा असन्तोष व्यक्त गर्न थालेका छन्।

दलभित्र निरन्तर एउटै व्यक्तिको हालीमुहाली हुँदा जनताले वास्तविक विकल्प रोज्न नपाएको गुनासो बढेको छ। जनता बाध्य भएर पुरानै विवादास्पद वा भ्रष्ट ठहरिएका नेताहरूलाई रोज्नुपर्ने परिस्थितिमा छन्।

पुराना भ्रष्टहरूको विरोध गर्ने र नयाँ भ्रष्टहरूको प्रशंसा गर्ने प्रवृत्ति विद्यमान राजनीतिक संस्कृतिमा हाबी भएको छ। सङ्ख्याको बलमा आफू अनुकूल निर्णय गर्ने परिपाटी संस्थागत बनेको भन्दै आलोचना भएको छ।

आन्दोलनमार्फत शासन व्यवस्था परिवर्तन भए पनि त्यसको उपलब्धि नेताहरूको व्यक्तिगत जीवनमा मात्र सीमित भएको प्रस्ट छ। गणतन्त्र स्थापनाको झन्डै दुई दशकसम्म पनि प्रमुख दलहरूको नेतृत्वमा निरन्तर एउटै व्यक्तिको पकड कायम छ। दलभित्रबाटै पनि नेतृत्व नफेरिएको भन्दै आलोचना भैरहेको छ।

नेपाली कांग्रेसमा सभापति शेरबहादुर देउवा छैटौँ पटक प्रधानमन्त्री बन्ने दौडमा छन्। कांग्रेसमा देउवाबाहेक अर्को विकल्प नभएको सङ्केत हो। पार्टीभित्र नेताहरूले “कति शेरबहादुर मात्रै?” भन्ने प्रश्न गर्दा देउवा जवाफ दिन्छन्, “जनताले भोट हाले, के गर्ने मैले?”

बहुमतको बलमा आफू अनुकूल निर्णय गर्दै आएका देउवाको पार्टीभित्र आलोचना भएको छ। देउवाले आलोचनालाई दबाउँदै आएका छन्। कांग्रेस महामन्त्री गगन थापाले भने, सङ्ख्याको बलमा मनलाग्दी निर्णय गर्नु लोकतान्त्रिक मूल्य विपरीत भएको बताएका छन्।

शक्तिशाली बन्ने र निर्णय लाद्ने प्रवृत्ति कांग्रेसमा मात्र छैन। कम्युनिस्ट पार्टी र नयाँ उदाएका दलहरूमा पनि यस्तै स्थिति देखिन्छ। नेकपा एमालेमा केपी शर्मा ओली र नेकपा माओवादी केन्द्रमा पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’को विकल्प खोज्नेहरू आफैँ पाखा लाग्न बाध्य छन्।

त्यतिमात्रै होइन, नयाँ भनिएको राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) मा रवि लामिछाने निर्विकल्प सभापति छन्। सहकारीको रकम अपचलनको आरोपमा हिरासतमा रहेका लामिछानेले नै पार्टी चलाइरहेका छन्।

लामिछानेको निर्देशन मानेर रास्वपा नेताहरू गतिविधि सञ्चालन गरिरहेका छन्। रक्षा बन्धनको दिन रास्वपा नेताहरूले रविको कटआउट राखी कार्यक्रम सञ्चालन गरे भने राजनीतिक प्रतिशोधको विरोधमा हस्ताक्षर अभियान नै चलाइरहेका छन्।

युद्ध लडेर उदाएको माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डले आफूलाई राजनीतिको आधार स्तम्भका रूपमा चित्रित गर्दै आएका छन्। आफूले देशको जिम्मा नलिए राजनीतिको खाँबो नै भत्किन्छ भन्ने चिन्ता प्रचण्डले व्यक्त गरेका छन्।

प्रचण्डका पूर्वसहयात्री डा. बाबुराम भट्टराई भने नयाँ अभियानमार्फत राजनीति तताइरहेका छन्। नेतृत्वमा आफैँ पुग्नु पर्ने चाहना भट्टराईका अभिव्यक्तिले देखाउँछ। क्रान्तिकारी परिवर्तनकारी नेताहरूलाई भूराजनीतिक चलखेल र आन्तरिक शक्ति सन्तुलनले सत्तामा टिक्न नदिएको बताउँछन्।

नेकपा एकीकृत समाजवादीका महासचिव घनश्याम भुसालले राजनीतिको वर्तमान परिस्थितिलाई “नयाँ भ्रष्ट जिन्दाबाद, पुराना भ्रष्ट मुर्दावाद” भन्ने नाराले व्याख्या गर्न सकिने बताएका छन्। उनका अनुसार नेताहरूका गतिविधिले नै यस्तो नारा जनतामाझ लोकप्रिय बन्दै गएको छ।