काठमाडौं : अङ्ग्रेजी नयाँ वर्षमा अन्तर्राष्ट्रिय ‘रेन्बो’ पर्यटन प्रवर्द्धन सम्मेलन हुने भएको छ। जनवरी १८ र १८ (माघ ४ र ५) मा अन्तर्राष्ट्रिय यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यक पर्यटन सम्मेलन हुन लागेको हो।

‘खुसीको यात्रा’ नारा दिइएको सम्मेलनको उद्देश्य न्यायपूर्ण र समतामूलक समाज निर्माण गर्ने र अर्थतन्त्रलाई फाइदा पुर्‍याउने रहेको छ। १३ मङ्सिरमा दक्षिण एसियाकै पहिलो नेपालमा कानुनी रूपमा ‘इन्द्रेणी’ विवाह दर्ता भएसँगै पर्यटन प्रवर्द्धन सम्मेलन हुन लागेको हो।

कानुनी रूपमा माया गुरुङ्ग र सुरेन्द्र पाण्डेको विवाह दर्ता भएसँगै नेपाल दक्षिण एसियामा यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यक अधिकारका लागि नेतृत्वकर्ता समेत बनेको छ।

नेपालले अब रेन्बो पर्यटन मार्फत व्यापारिक अवसरहरू लिन सक्ने आशा गरिएको छ। छिमेकी चीन द्रुत रूपमा विकास गरिरहेको छ। भारत विश्वको सबै भन्दा धेरै जनसङ्ख्या भएको भएको देश बनेको छ।

तर, चीन र भारतमा यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यक समुदायका सदस्यहरूले सामाजिक र राजनीतिक भेदभावको सामना गरिरहेका छन्। उनीहरूका लागि नेपाल उपयुक्त गन्तव्य हुनसक्छ।

प्रगतिशील कानुन र उदार मनोवृत्ति भएका देश यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यक यात्रुहरूको लागि आश्रयस्थान बनेका छन्।

स्पेन र थाइल्यान्डले जस्तै नेपालले पनि अर्बौँ डलर यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यक पर्यटनमा भित्र्याउन सम्मेलन फलदायी हुने विश्वास आयोजकले गरेका छन्। कुल जनसङ्ख्याको ५ देखि १० प्रतिशत यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यक हुने स्वीकार गरिएको छ।

विशेष गरी हालको घटनाक्रमले एलजीबीटीआई समुदाय प्रति सकारात्मक जागरूकता र समानता सुरक्षित गरिरहेको छ। यो समुदायको विश्वव्यापी कुल खर्च ४.७ ट्रिलियन प्रति वर्ष हुने अनुमान छ।

अब नेपालका लागि अवसरलाई सदुपयोग गर्ने बेला आएको छ। जब अर्थतन्त्रमा असर पर्छ, यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यकहरूलाई काम पाउन गाह्रो हुन्छ। उनीहरू संसार हेर्न चाहन्छन् । उनीहरूसँग खर्च गर्न बच्चाहरू हुँदैनन्। उनीहरू वफादार समुदाय हुन जसले यात्रा गर्न मन पराउँछन् र हरेक पटक धेरै खर्च गर्छन्।

नेपालमा पहिलो पटक ‘रेन्बो’ पर्यटन सम्मेलन हुने

यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यक पर्यटन कार्यक्रमहरूले विविध यौन झुकाव र लैङ्गिक पहिचान भएका व्यक्तिहरूका लागि सुरक्षित र स्वागतयोग्य ठाउँ सिर्जना गर्दछ। उनीहरू समावेशितालाई ध्यान दिन्छन् र आफ्नोपनको भावना व्यक्त गर्छन्।

यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यक संस्कृति, कला र समाजमा रमाउँछन्। पर्यटनको माध्यमबाट स्थानीय अर्थतन्त्रलाई बढवा दिन, स्थानीय प्रतिष्ठानहरूको लागि व्यापार बढाउन र रोजगारी सिर्जना गर्न मद्दत गर्नेछ। जसलाई ‘पिंक मनी’ नाम राखिएको छ।

यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यक पर्यटनमा केन्द्रित सम्मेलन आयोजनाले समावेशिता र विविधतालाई बढवा दिने नेपाल पर्यटन बोर्डले विश्वास गरेको छ। समान अधिकार भएका नागरिकको रूपमा सरकारले मान्यता दिएको छ माया र सुरेन्द्रलाई। उनीहरू अब रोजगारीमा समानता होला भन्ने आशामा छन्।

यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यक श्रमिकले श्रम बजारमा भेदभावको सामना गर्नुपरेको छ। फरक यौन झुकावका कारण रोजगारी र सामाजिक सुरक्षाको पहुँचका लागि सङ्घर्ष गर्नु परेको छ।

पर्यटनलाई यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यकले सम्भावित आर्थिक योगदानको साथ एक आकर्षक बजारको रूपमा हेरेका छन्। यसले लगानीको दायरा बढाउँछ। सम्मेलन यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यक पर्यटन व्यवसाय सुरु गर्न महत्त्वपूर्ण हुने एसियाका पहिलो समलिङ्गी सभासद् सुनिलबाबु पन्त बताउँछन्।

पन्तको नेतृत्वमा सन् २०१२ मा दक्षिण एसियाली यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यक खेलकुद महोत्सव भएको थियो। ‘विविधतामा लैङ्गिकता’ नारा दिएर खेलकुद महोत्सव भएको १२ वर्ष पछि नेपालमा अन्तर्राष्ट्रिय यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यक पर्यटन प्रवर्द्धन सम्मेलन पन्तकै नेतृत्वमा हुन लागेको हो।

सम्मेलन आयोजना गर्न नेपाल पर्यटन बोर्ड, विश्व बैङ्क, पहिचान मिडिया, इन्टरनेशनल गे एन्ड लेस्बियन ट्राभल एसोसिएसन, युरोपेली एलजीबीटीक्यूप्लस ट्राभल एलायन्स र ट्रेकिङ एजेन्सी एसोसिएसन अफ नेपाल (टान) को सहयोग रहेको छ।

सम्मेलन गोर्खा इन्टरनेशनल रेन्बो, मायाको पहिचान नेपाल र पहिचान फाउन्डेसनले संयुक्त रूपमा आयोजना गर्न लागेका हुन्। जुन सम्मेलन नेपालमा पहिलो पटक हुन लागेको हो।