नेपालको इतिहासमा लोडसेडिङ भनेको एउटा चिर पसलको विषय बनिसकेको छ। पछिल्लो समय, यो समस्या एक पटक फेरि उठेर जनताको धैर्य र आस्थामा ठुलो धक्का पुर्‍याएको छ। “जे हुन्छ, नेपालमै हुन्छ” भन्ने भनाइ अहिले लोडसेडिङको सन्दर्भमा एकदमै साँचो साबित भइरहेको छ। जस्तो कि हामीले पछिल्लो समय देखेका छौँ, जब सरकारले सुधारका कयौँ वाचा गरे पनि, परिणाम भने अत्यधिक निराशा जनक नै रहेको छ।

१. उज्यालोको आशामा अन्धकार

नेपालमा जब लोडसेडिङ अन्त्य गर्नका लागि विभिन्न उपायहरू अपनाइएका थिए, तब नागरिकहरू निकै उत्साहित थिए। सरकार र सञ्चारमाध्यमहरूले देशमा उज्यालोको आगमनको घोषणा गरेसँगै धेरैले यो सुधारको सङ्केतको रूपमा हेरे। सरकारको दाबी थियो कि नेपाल अब लोडसेडिङ मुक्त राष्ट्र बनेको छ। तर, पछिल्लो समय यो स्थिति फेरि उल्टो भइरहेको छ। बत्तिको अनियमित आपूर्ति र बारम्बार जाने समस्याले जनतालाई फेरि पुरानो नेपालमा फर्काइएको जस्तो महसुस भएको छ।

२. सरकारको निष्क्रियता र दुई तिहाइको असफलता

नेपालमा हाल दुई तिहाइको सरकार छ। यस सरकारले जनताको आशामा बत्ती बाल्नका लागि काम गर्ने वाचा गरेको थियो। तर, वास्तविकतामा, सरकार कुनै विशेष कदम उठाउँदैन, र देशका प्रमुख समस्यामा समेत चासो देखाइरहेको छैन। लोडसेडिङका समस्यामा सरकारले धेरै कुरा भन्न पनि छोडिदिएको छ। “नेपाली काँग्रेस”का महामन्त्री गगन कुमार थापाले एकपटक भनेका थिए कि प्रधानमन्त्रीको ओछ्यानसम्म बिचौलिया पुग्ने कुरा देशका लागि कस्तो सङ्केत हो? यस्तो अवस्थामा सरकारको कारबाही नहुनु वा निष्क्रिय रहनु भनेको जनताको दुःख र सास्तीलाई अझ बढवा दिनु हो।

३. सिंहदरबारमा मोबाइलको लाइट

अन्तिम समयमा, सिंहदरबारमा एक मिटिङमा मोबाइलको लाइट बालेर बसेका अधिकारीहरूको तस्बिरले जनताको विश्वासमा थप दरार ल्याएको छ। यसबाट यो प्रमाणित हुन्छ कि सरकारका अधिकारीहरू पनि लोडसेडिङको समस्या समाधान गर्न इच्छा शक्ति राख्दैनन्। सरकारको भित्री कामकाजमा पनि लोडसेडिङको समस्या नजानेर काम भइरहेको देखिन्छ। सिंहदरबार भित्रको लाइट पनि वाञ्छनीय छैन भने, हामी सामान्य जनताले भने के गर्न सक्छौँ?

४. कुलमानको जादु

नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका पूर्वअध्यक्ष कुलमान घिसिङको कार्यकालमा लोडसेडिङको समस्या घटेको थियो। उनलाई “नेपालको लाइटम्यान’’का रूपमा सम्मान दिइन्थ्यो। उनको नेतृत्वमा, देशमा लोडसेडिङको समस्या निकै कम भएको थियो, र सरकारले यथार्थमा काम गरेको महसुस भएको थियो। उनका दिनहरूमा, बत्तिको नियमित आपूर्ति जनतालाई उपलब्ध थियो, र त्यसले सरकारको छवि सुदृढ बनाउन ठुलो मद्दत पुर्‍यायो।

तर, हालको सरकारको असफलताले कुलमानको कार्यकालको असल व्यवस्थापनको तुलना गर्दा अहिलेको अवस्थाले जनतालाई निराश बनाएको छ। यो बिचार गर्दै, मानिसहरू सोच्न थालेका छन् कि कुलमान जस्तो नेतृत्व अब फेरि कहिल्यै फर्कने छैन।

५. लोडसेडिङको कारण र समाधान

नेपालमा लोडसेडिङका कारणहरू जटिल छन्। प्राकृतिक आपद्हरू, बाँध र जलविद्युत परियोजनाको कमी, र ऊर्जा क्षेत्रको अस्थिरता यी सबै समस्याहरूको मूलकारण हुन्। नेपालमा हाल कुल दुई हजार ७९४ मेगावाट बिजुली उत्पादन हुन थालेको छ। यो भनेको नेपालको कुल विद्युत् उत्पादन क्षमताको ३.८५ प्रतिशत मात्रै हो। नेपालको कुल विद्युत् उत्पादन क्षमता ७२ हजार ५४४ मेगावाट छ।

यद्यपि, यसका साथै सरकारको असक्षम नेतृत्व र ऊर्जा क्षेत्रमा भव्य योजनाको अभावले पनि लोडसेडिङलाई थप जटिल बनाएको छ।

समाधानको रूपमा, सरकारले जलविद्युत परियोजनाहरूलाई तीव्र गतिमा अघि बढाउन, ऊर्जा आयात र निर्यातको व्यवस्था सुधार गर्न, र ऊर्जा संरक्षणको क्षेत्रमा जनचेतना बढाउनुपर्ने आवश्यकता छ। यसबाहेक, ऊर्जा क्षेत्रमा पारदर्शिता र भ्रष्टाचारको समाप्ति पनि अत्यावश्यक छ।

६. जनताको निराशा

लामो समयदेखि लोडसेडिङको पीडा सहेका नागरिकहरू अहिले अत्यन्तै निराश र असन्तुष्ट छन्। यसका कारण जनताको जीवनस्तरमा ठुलो प्रभाव परेको छ। व्यवसायहरू, शिक्षा, स्वास्थ्य सेवा, र सामान्य जीवनयापनमा लोडसेडिङको असर देखिन्छ। धेरै जसो घरमा बत्ती जाने र आउने अनियमिततालाई स्वीकार गर्नुपर्ने हुन्छ। यस्तो अवस्थामा, सरकारको काम प्रति जनताको विश्वास गुमेको छ।

नेपालमा लोडसेडिङको समस्या एकपटक फेरि गहिरो बनिरहेको छ, र सरकार यसको समाधानमा असफल देखिएको छ। यद्यपि सरकारको कार्यकालमा ऊर्जा सङ्कटका विषयमा केही कदमहरू चालिएको भए पनि जनतालाई साँचो सुधारको अनुभव अझै प्राप्त भएको छैन। “जे हुन्छ, नेपाल मै हुन्छ” भन्ने भनाइ अझै पनि सही साबित भएको छ, र यसले सरकारको असफलता र लापरबाहीलाई उजागर गर्छ। अब जनतालाई यो आशा छ कि सरकार लोडसेडिङको समस्या समाधान गर्न तत्पर हुनेछ, अन्यथा सरकारको भविष्य अन्य समस्या सँगै थप जटिल बन्न सक्छ।